Eerst even dit: de studie over financiële gezondheid gaat niet over armoede. Mensen met een inkomen van 3.000 euro kunnen ook financieel kwetsbaar zijn, als men het gevoel heeft geen controle te hebben over zijn of haar financiële situatie.
De "financiële gezondheid" van Belgische gezinnen werd voor het eerst volledig in kaart gebracht. Er werd niet alleen gekeken naar het inkomen, ook sparen, schulden, planning en vaardigheden kwamen aan bod.
Daaruit blijkt dat maar liefst 64 procent van de Belgen niet financieel weerbaar is. Dat is de optelsom van "financieel ongezonde" gezinnen, die niet rondkomen met hun inkomen en "financieel kwetsbare" gezinnen, die slechts over een beperkte spaarboek beschikken en zich zorgen maken over de toekomst. Conclusie: er is nog flink wat werk aan de winkel.
Het gemiddelde Belgische gezin bevindt zich in de financieel kwetsbare groep. Om hen een gezicht te geven: vooral alleenstaanden, Belgen tussen de 35 en 55 jaar, vrouwen en mensen afkomstig uit een gezin met financiële problemen of die recent een zware levensgebeurtenis hebben meegemaakt, behoren tot die categorie. Zo is slechts 33 procent van de vrouwen financieel weerbaar ("financieel gezond" of "financieel toereikend"). Bij mannen is dat 40 procent.
Bij het inzoomen op specifieke parameters blijkt dat meer dan 6 op de 10 Belgische gezinnen moeite heeft om alle rekeningen te betalen. Gelukkig slaagt de grote meerderheid van die groep er uiteindelijk wel in geen achterstand op te lopen.
Wat met sparen?
De stijgende prijzen van dagelijkse basisbehoeften zoals energie, benzine en boodschappen maken het sparen behoorlijk moeilijk. Zowat 54 procent van de Belgische gezinnen spaart niet structureel op maandelijkse basis. Een kwart kan alleen sparen bij een financiële meevaller.
Gebrek aan planning
Bijna 1 op de 2 Belgische gezinnen maakt geen financiële plannen voor langer dan een maand. Meer dan een derde maakt helemaal geen planning voor de toekomst van hun gezin.
De Belgen die wél plannen, doen dat vooral op lange termijn, bijvoorbeeld voor hun pensioen of als verzekering bij brand, inbraak of overstroming. Planning is een belangrijke stap naar algemene financiële gezondheid: een focus op de korte termijn maakt het financieel rondkomen moeilijker en vergroot het risico op betalingsachterstanden.
We moeten mensen een duwtje in de rug geven om het vertrouwen in hun eigen financiële vaardigheden te kunnen laten groeien.
Drs. Mathias Celis van Universiteit Gent
Kennis is cruciaal
Tenslotte dit nog: kennis is cruciaal om financieel gezond te zijn, want ons vermogen om risico’s in te schatten beïnvloedt ook ons financieel gedrag. Gelukkig zijn er de laatste jaren een aantal initatieven van de overheid (bv. Wikifin), Febelfin, het onderwijs en de banken. Toch blijft de weg nog verontrustend lang.
