Het laten liggen van zwerfvuil in de hoop dat mensen hun afval gaan opruimen, is geen oplossing. Dat zeggen experts na de beslissing van het Gentse stadsbestuur om voortaan geen zwerfvuil meer op te ruimen in het Citadelpark.
SAMIRA ATILLAH
Maandag besliste de Gentse gemeenteraad dat de Groendienst niet langer de hopen afval in het Citadelpark opruimt. Voortaan blijft het er gewoon liggen. Zo hoopt het stadsbestuur mensen aan te sporen om zelf hun vuilnis mee te nemen of weg te halen.
Maar werkt deze aanpak? Volgens professor gedragsbiologie Mark Nelissen (UAntwerpen) hangt dat af van enkele actoren. "De vraag is of de 'vervuilers' het Citadelpark beschouwen als hun territorium. Als dat zo is, is de kans groter dat ze het afval gaan opruimen. Als ze geen affiniteit hebben met het park, gaan ze gewoon verder vervuilen."
voorbeeldfiguur
Een tweede factor is volgens Nelissen het belang van een voorbeeldfiguur in 'de eigen groep'. "Als iemand van de parkbezoekers geregeld afval opruimt en anderen van 'de groep' dat gedrag zien, kan dat door het groepsgevoel worden nagebootst. Zo wordt de kans op slagen ook groter."
Of er een voorbeeldfiguur opstaat, moet blijken. Intussen zal het park verder bevuild worden, zeggen andere experts. "Ik ben ervan overtuigd dat de oplossing van het stadsbestuur niet werkt", zegt doctoraatsonderzoeker Mathias Celis (UGent), die al lang overlastgedrag bestudeert. "Uit gedragseconomisch onderzoek blijkt dat mensen die overlast plegen vaak geen duidelijke attitudes of weloverwogen meningen hebben over waarom ze al dan niet sluikstorten. Het gedrag wordt vaak getriggerd door de omgevingsnorm."
Dat betekent volgens Celis dat als je op een locatie komt waar je overlast ziet, een omgevingsnorm wordt opgeroepen. Daardoor gaan anderen ook dat gedrag stellen. "Ik verwacht dat dus ook in het Citadelpark. Er zal nog meer afval bijkomen, want de norm wordt op deze manier gezet."
Jan Verheyen, woordvoerder van afvalmaatschappij OVAM, treedt hem bij. "Het verlaagt enkel de drempel voor anderen om zelf te sluikstorten. Dat blijkt uit alle onderzoeken."
Wat werkt wel? Nudging, volgens Celis. Deze techniek, waarbij slimme trucjes gebruikt worden om gedrag te veranderen, blijkt uiterst effectief. "In Engeland hebben ze enkele vuilnisbakken felgeel geschilderd. Ook pratende vuilnisbakken of getekende voetstappen naar vuilnisbakken passen het gedrag van mensen aan."
Volgens Verheyen moet er wél opgeruimd worden, zoals voorheen. "En er moet nog meer ingezet worden op preventie. Maar ook communicatie, een goede infrastructuur en een goed ophaalsysteem zijn effectief. Tot slot kan hardhandig optreden en boetes geven ook werken."
