Bespaar op wekelijkse aankopen: experts geven vijf tips waarvan supermarkten liever niet willen dat u ze weet

1. Opgepast voor de drie opties

“Zodra een verkoper drie opties van een product aanbiedt, wordt je beslissingsproces al beïnvloed”, waarschuwt gedragseconoom Mathias Celis (UGent). “We denken graag dat we vanuit een financieel perspectief beslissen, maar we hebben geen interne waardemeter die ons vertelt hoeveel iets waard is.” Volgens Celis baseren we onze winkelkeuzes in de realiteit op de aantrekkelijkheid van een product in vergelijking met de andere opties.

“Verkopers kunnen dat fenomeen gebruiken door een ‘lelijk eendje' aan de opties toe te voegen.” Celis geeft koffieketen Starbucks als voorbeeld: “Als er twee formaten zijn, kiest 80 procent voor de kleinste en goedkoopste maat. Vanaf een derde optie kiezen diezelfde mensen ineens voor de middelste optie, voordien de dure optie. Want je wilt niet die exuberant grote optie nemen, maar die kleinste lijkt dan plots wel heel klein.”

2. Kijk naar de juiste prijs

Een betere manier om naar producten en formaten te kijken is de eenheidsprijs. “Mensen zijn slecht in hoofdrekenen of hebben gewoon geen zin om de vergelijking te maken”, stelt Celis. Een optie van 150 gram zal volgens de gedragspsycholoog vaak goedkoper lijken dan die van 250 gram, tot je naar de prijs per kilogram of liter kijkt. “Er wordt gespeeld met de perceptie van waarde, maar de eenheidsprijs is doorgaans een veel beter vergelijkingspunt.”

Dat neemt natuurlijk niet weg dat ook de eenheidsprijzen van onze favoriete snacks en drankjes binnenkort omhoog zullen gaan. Fevia, federatie van de Belgische voedingsindustrie, trok woensdag al aan de alarmbel dat de huidige prijsafspraken tussen fabrikanten en retailers niet houdbaar zijn. “Prijsstijgingen zijn dus onvermijdelijk”, zegt Stefan Van Rompaey, hoofdredacteur van vakblad RetailDetail . “Supermarkten waren tot nu toe niet geneigd om de kostenstijging van hun producten door te rekenen aan de consument, omdat ze bang zijn dat we hen daarop gaan afrekenen. Ze kunnen zich dat echter niet blijven permitteren.”

3. Kijk ook omlaag (of omhoog)

Naast de prijs blijken we in de winkel nogal snel te grijpen naar de gemakkelijkste optie, en meestal is dat het product vlak voor onze neus, vertelt Els Breugelmans, retailexpert en professor marketing aan de KU Leuven. “De producten op ooghoogte in een rek kopen we sneller omdat het recht voor ons staat. We zijn niet bereid om alle opties in een supermarkt te screenen dus het gemakkelijkste is vaak goed genoeg. En laat dat nu net het product zijn met hogere winstmarges voor retailers.”

De marketingprofessor gaat er dan ook prat op dat de producten die onderaan in het schap staan, kwalitatief even goed zijn als de artikelen op ooghoogte. “In een blinde smaaktest gaan we als consument het verschil vaak niet eens merken tussen een ‘topmerk' en een huismerk. Supermarkten kunnen het zich ook niet veroorloven om witte producten van slechte kwaliteit op de markt te brengen.”

4. Heb je het echt nodig?

Ook afgeprijsde artikelen staan altijd luid en duidelijk tentoon in de winkel, maar loont het effectief om die zes tubes tandpasta of pakken pasta te kopen omdat er een schreeuwerige ‘3+3'-sticker op kleeft? “Zulke promo's verleiden vooral om producten te kopen die je eigenlijk niet nodig hebt”, zegt Van Rompaey. “Want als het toch maar in de kast belandt, wat heb je dan effectief bespaard?” Gedragspsycholoog Celis staat hem bij: “Ga voor jezelf na: was er geen promotie, zou ik dit dan nog steeds kopen? Zo ja, des te beter. Maar anders heb je het niet nodig en heb je jezelf laten leiden door hoe het product gepresenteerd werd.”

Retailexpert Breugelmans waarschuwt ook nog voor de producten die aan de zijkant van een rayon staan: “We denken vaak dat we een goede deal doen met iets dat prominent in de winkel staat, maar wees je ervan bewust dat dit niet altijd effectief kortingsartikelen zijn.”

Wat dan wel weer geruststellend is: ‘valse promoties' zal je volgens haar niet tegenkomen in de supermarkt. “Prijzen even verhogen om de korting aantrekkelijker te maken, zoals bij elektroproducten tijdens Black Friday, zal niet gebeuren.” De reguliere prijs van een product moet immers een maand onveranderd blijven voor je die mag afficheren als de ‘oude prijs', weet Breugelmans.

5. Schrijf het op

Gemakzucht en truken van de foor kun je volgens de drie experten overtreffen met een geheim wapen: pen en papier (of een smartphone). “Door een simpel boodschappenlijstje te maken, en je daar ook aan te houden, ga je veel minder snel verleid worden door opzichtige promo's of je eigen lege maag”, tipt Breugelmans.

“Want zelfcontrole in de winkel, en in het algemeen, is geen aangeboren talent”, voegt Celis eraan toe. Hij legt uit dat onze wilskracht net zeer beïnvloedbaar door bepaalde impulsen, in dit geval door zaken als honger en promo's. “Je praat bij elke gezonde beslissing al een mindere beslissing goed voor later. Zie het als een soort van wilskrachtsmeter die beetje bij beetje zakt bij elke vorm van zelfcontrole.” Met zo'n lijstje kan je dus je zelfcontrole beschermen, zegt Celis nog. “Of met andere woorden: wees niet het slachtoffer maar de architect van je eigen impulsen.”

Lees ook