Vlees of vis? Koffie of thee? Auto of fiets? Polo of hemd? Elke dag worden we geconfronteerd met honderden, misschien wel duizenden beslissingen. Maar heb je er ooit bij stilgestaan dat de kwaliteit van onze keuzes aanzienlijk afneemt naarmate de kwantiteit toeneemt?
Op het eerste gezicht lijkt het misschien niet zo'n grote impact te hebben wanneer we moeten kiezen tussen koffie of thee. Maar laten we eerlijk zijn, we worden ook geconfronteerd met veel complexere dilemma's: Moeten we de heup opereren of eerst een alternatieve behandeling proberen? Is een extra nacht observatie nodig voor de patiënt of kan hij naar huis? Naar de cel of vrijspraak? Welke kandidaat moeten we aannemen? Moeten we onze start-up blijven bootstrappen of externe financiering zoeken? …
Naar schatting maken we elke dag zo'n 35.000* keuzes [1], waarvan 221 enkel over eten 👀 [2]. Soms kan de hoeveelheid, complexiteit en potentiële impact van deze beslissingen ervoor zorgen dat we fysiek, mentaal en emotioneel uitgeput raken. Simpele, ogenschijnlijk eenvoudige keuzes zoals "Wat eten we vanavond?" kunnen ons dan ook volledig verlammen.
In deze blogpost leer je alles over "beslissingsmoeheid" - wat het is, waarom het zich voordoet en hoe je het kunt herkennen en vermijden.
Wat is Beslissingsmoeheid?
Beslissingsmoeheid is een fascinerend concept uit de sociale psychologie dat de afnemende kwaliteit van onze beslissingen beschrijft naarmate we meer keuzes moeten maken. Het maakt niet uit hoe rationeel en intelligent we zijn, we betalen een ‘biologische’ prijs naarmate we meerdere beslissingen moeten nemen. Je zou het kunnen vergelijken met een spier die uitgeput geraakt wanneer je ze vaker moet gebruiken.
Dit fenomeen treedt op wanneer onze mentale bronnen die nodig zijn voor het nemen van beslissingen uitgeput raken, wat resulteert in suboptimale keuzes. Uiteindelijk probeert ons brein manieren te vinden om beslissingsmoeheid te omzeilen, wat kan leiden tot slechte beslissingen en het gevoel overweldigd/geconsumeerd te worden door keuzestress.
Verschillende studies tonen aan dat beslissingsmoeheid één van de hoofdredenen is waarom mensen beslissingen volledig te vermijden [3], irrationele impulsaankopen in de supermarkt veroorzaken [4], en zelfs zelfregulatie kan aantasten [5] (→ de reden waarom we ruzie maken met onze partner) ~ dat wat aan de basis ligt van de meeste grote persoonlijke en sociale problemen (zoals schulden, onderpresteren op het werk en op school, gebrek aan lichaamsbeweging,…)
Maar er is hoop! Door bewust te zijn van beslissingsmoeheid en strategieën te ontwikkelen om ermee om te gaan, kunnen we onze besluitvorming verbeteren en de negatieve effecten ervan verminderen.
Geschiedenis voor de nerds
Het concept van beslissingsmoeheid en de effecten ervan op besluitvorming werden populair gemaakt door sociaal psycholoog Roy F. Baumeister en zijn collega's in het begin van de jaren 2000 [6.] In een van hun opmerkelijke experimenten voerden Baumeister en zijn collega's een onderzoek uit in een universiteitscafetaria. Ze observeerden dat de voedselkeuzes van studenten gedurende de dag opmerkelijk varieerden. 's Ochtends, wanneer studenten meer mentale energie en wilskracht hadden, maakten ze over het algemeen gezondere voedselkeuzes. Naarmate de dag vorderde en hun mentale spier uitgeput raakten, verschoof hun voedselkeuze naar ongezondere, vettere en meer suikerrijke opties. Het onderzoeksteam deed nog een hele reeks aanvullende studies in verschillende contexten die veel media aandacht kregen. Ze onderzochten beslissingsmoeheid op het gebied van consumentengedrag, persoonlijke financiën en zelfs juridische uitspraken. Hun onderzoek gaf consequent aan dat beslissingsvermoeidheid voor slechtere keuzes, verminderde zelfbeheersing en een grotere afhankelijkheid van default- of impulsieve keuzes zorgt.
Over hoe beslissingsmoeheid onze arm der wet beïnvloed in de rechtzaal lees je meer in het artikel hieronder:
Hoe beslissingsmoeheid overkomen?
Gezien er al 20 jaar onderzoek naar beslissingsmoeheid bestaat, zijn er ook al veel onderbouwde manieren gevonden om het tegen te gaan. Ik geef 10 concrete tips mee die u vandaag kan toepassen om komaf te maken met beslissingsmoeheid:
1. Reduceer & automatiseer
Elimineer keuzes uit sommige elementen van je leven. Steve Jobs, Barack Obama en verschillende andere beroemde beslissingnemers /leiders hebben er publiekelijk over gesproken dat ze elke dag in essentie hetzelfde dragen. Hun reden: als je niet hoeft na te denken over wat je draagt, moet je daar alleszins niet meer over nadenken. Of het nu gaat om wat je draagt, door sommige aspecten van je leven te automatiseren, kan je grote winsten maken in beslissingsmoeheid.
2. De Eisenhower Matrix
Niet alle beslissingen zijn even belangrijk. Door niet-kritieke keuzes te elimineren of te delegeren, kun je denkkracht vrijmaken voor de meest uitdagende beslissingen. Maar hoe weet je of een beslissing van lage of hoge waarde is? De Eisenhower Matrix, een hulpmiddel ontwikkeld door president Dwight D. Eisenhower en verfijnd door auteur Stephen Covey, kan je helpen om dat uit te zoeken.
In dit model worden beslissingen onderverdeeld in vier subcategorieën, afhankelijk van hoe dringend en belangrijk ze zijn:
- Dringend en belangrijk = Neem deze beslissingen nu. Ze kunnen niet wachten.
- Dringend maar niet belangrijk = Maak een agenda van de beslissing. Met andere woorden, zet het in je agenda om het later aan te pakken.
- Niet dringend maar belangrijk = Delegeer deze taken aan iemand die je vertrouwt.
- Niet urgent en niet belangrijk = Verwijder deze beslissingen. Ze doen er niet toe.
3. Kop of munt?
Een interessante benadering om beslissingsmoeheid te verminderen en betere keuzes te maken, kan het gebruik van 'Kop of munt' zijn. Een recente studie [X] werd een grootschalig experiment uitgevoerd waarbij deelnemers die moeite hadden met het nemen van een beslissing een munt opgooiden om hen te helpen bij het maken van hun keuze. Voor belangrijke beslissingen, zoals het veranderen van job of het beëindigen van een relatie, bleek dat individuen die door de munt werden verteld om een verandering door te voeren, eerder geneigd waren om daadwerkelijk een de sprong te wagen. Bovendien waren die mensen zes maanden later meer tevreden met hun beslissing en gelukkiger dan degenen van wie de muntworp hen adviseerde om de status quo te handhaven.
Deze bevinding suggereert dat mensen mogelijk overdreven voorzichtig zijn bij het nemen van levensveranderende beslissingen. Door het toeval van de munt op te zoeken, worden ze uitgedaagd om uit hun comfortzone te stappen en een weloverwogen verandering door te voeren. Deze strategie kan vooral nuttig zijn bij beslissingen waarbij mensen vastlopen en het moeilijk vinden om een keuze te maken.
4. Beweging & Slaap
Lichaamsbeweging is goed voor je hersenen, vooral als je ouder wordt. Maar wist je dat het je ook kan helpen om betere beslissingen te nemen? Uit een onderzoek in het British Journal of Sports Medicine bleek dat het combineren van 30 minuten matig intensieve lichaamsbeweging met elk half uur een wandelpauze van drie minuten de executieve functie kan verbeteren.
Als dat als veel voor je klinkt, maak je dan geen zorgen: elke vorm van lichaamsbeweging is beter dan geen lichaamsbeweging en wandelen, hoe lang dan ook, kan wonderen doen voor je algehele mentale gezondheid.
Wat zeggen mensen als ze voor moeilijke keuzes staan? "Ik slaap er een nachtje over." Daar is een reden voor. Onderzoek toont aan dat we vroeg op de dag meer tijd nemen om na te denken - en betere beslissingen nemen. Het toont ook aan dat mensen met slaaptekort niet alleen een slechte impulscontrole en emotionele regulatievaardigheden hebben, maar dat hun moraliteit ook een klap krijgt. Als je je in een fase van je leven bevindt waarin je veel beslissingen moet nemen, kan een goede nachtrust helpen beschermen tegen beslissingsmoeheid.
5. Snacking & glucose
Glucosewaarden kunnen ons vermogen om consistente beslissingen te nemen enorm beïnvloeden. De invloed van glucosegehaltes op beslissingsvermoeidheid werd aanvankelijk per ongeluk ontdekt tijdens een mislukt experiment in het Baumeister-lab. De onderzoekers ontdekte dat de hersenen beter in staat zijn beslissingsvermoeidheid te vermijden wanneer ze voldoende worden voorzien van glucose, de suiker die uit veel voedsel halen.
We kunnen kunnen zo onze bloedsuikerspiegel beheren en op peil houden door de hele dag door (gezond!) te snacken of pas na het eten beslissingen te nemen. Daardoor blijft ons vermogen om “goede” beslissingen te nemen meer constant doorheen de dag. Wat we ook al eerder hebben genoemd, is dat we eerder op de dag betere beslissingen nemen. Om beslissingsmoeheid te voorkomen, kan het geen slechte keuze zijn om belangrijke beslissingsmomenten, werkvergaderingen etc… aan het begin van de dag in te plannen om onze brein capaciteit maximaal te benutten.
6. Routine & defaults
Door routines te creëren en eraan vast te houden, hoeven we minder beslissingen te nemen in onze dagelijkse activiteiten. Een voorbeeld van gewoontes die we kunnen instellen zijn bijvoorbeeld strikte bedtijden en 's ochtends wakker worden, specifieke dagen en tijden om te sporten en specifieke dagen om klusjes te doen gedurende de week.
Ontwikkel een ochtendroutine. De ochtend is gevuld met veel banale beslissingen die je kan automatiseren, zoals wat te dragen, wat te eten, hoe laat te vertrekken, hoe laat wakker te worden, enz. Als je sport, plan dan elke dag een vast tijdstip in om te sporten. Gebruik niet constant je hersenkracht om te bedenken wanneer het een goed moment is om te gaan joggen of naar de fitness te gaan.
Doe al je boodschappen op dezelfde dag, één keer per week. Maak een paar maaltijden die je elke dag eet hetzelfde. (Niet enkel goed voor uw dieet en portemonnee, maar het belangrijkste idee is dat je je geen zorgen wilt maken over WAT je moet maken, welke ingrediënten je moet gebruiken, de hele dag door, elke dag weer.)
We zijn namelijk zo sterk als ons onderliggende systeem. Wanneer de trein (onvermijdelijk) dan toch eens ontspoort, is het veel makkelijker om terug op de rails te komen wanneer je onderliggend systeem helder is.
7. Pauzes & self-care
Het is cruciaal om op tijd pauzes in te lassen, want als we dat niet doen, neemt ons brein die tòch, en dat meestal op momenten waarop we het zelf liever niet willen. Het leven kan zo druk worden dat we soms vergeten om onze hersenen de kans te geven om even offline te gaan. Plan die ook in, blok die af en neem ze even serieus als een belangrijke meeting met een klant. Dit kan helpen om je hersenen opgeladen te houden en ze klaar te houden om moeilijke keuzes te maken.
Maar wat doe je in die momenten dat je je brein even pauze wil geven? Alles waar je geen beslissingen hoeft te nemen, over dingen hoeft na te denken of iets hoeft te analyseren. Wandelen, mediteren, boek lezen, of gewoon even in het zonnetje zitten, whatever you like 🙂.
8. Plan de avond voorheen
Wat ga ik aandoen om te werken? Wat eet ik als ontbijt? Ga ik voor of na het werk sporten? etc...
Al deze voorbeelden kan je de avond ervoor in maximaal één minuut beslissen, waardoor je de volgende dag je wilskracht niet verspilt aan deze keuzes. Als je de tijd neemt om de herhaalde dagelijkse beslissingen te plannen, te vereenvoudigen en vorm te geven, krijg je meer mentale ruimte om elke dag de belangrijke keuzes te maken. Daarnaast kan het verstandig zijn om te beginnen ‘Timeboxen’ - iets wat ik nu zelf al enkele jaren doe en wat mij heel veel structuur brengt.
Timeboxen is een effectieve strategie om beslissingsmoeheid te verminderen en je productiviteit te verhogen. Het houdt in dat je specifieke tijdsblokken reserveert voor verschillende taken of activiteiten, waarbij je jezelf beperkt tot een vastgestelde periode. Door je dag op te delen in afgebakende tijdvakken, verminder je de noodzaak om voortdurend beslissingen te nemen over wat je op elk moment moet doen. Dit helpt je om focus te behouden en geeft je brein de ruimte om op te laden en beslissingsvermoeidheid te vermijden.
Door tijd te plannen voor belangrijke taken, pauzes en ontspanning, kun je je energie beter verdelen en bewuste keuzes maken zonder overweldigd te raken door de constante stroom van beslissingen. Ik deel hieronder een bestandje dat je kan downloaden en afdrukken
9. Doe het belangrijkste eerst
Je wilt de beste breinpower, aandacht, energie en focus idealiter reserveren voor die beslissingen die het belangrijkst zijn.
Je wilt de beste breinpower, aandacht, energie en focus idealiter reserveren voor die beslissingen die het belangrijkst zijn. Dit betekent dat je moet leren om prioriteiten te stellen en te beslissen welke taken het meest waardevol zijn om te voltooien. Een goede manier om prioriteiten te stellen is door te kijken naar de doelen die je wilt bereiken en vervolgens taken te selecteren die je dichter bij die doelen brengen. Hiervoor kan je de Eisenhower matrix uit stap 2 op een postit tekenen en die op je computer scherm te plakken . Door je tijd en energie op deze manier bewust te richten, kan je ervoor zorgen dat je de belangrijkste beslissingen kunt nemen en dat je mentale energie spendeert aan dingen die echt belangrijk voor je zijn.
10. Verminder afleidingen
Beslissingsmoeheid kan verergeren door afleidingen zoals social media, e-mails en telefoongesprekken. Probeer deze afleidingen te verminderen of te elimineren, vooral tijdens de momenten waarop je belangrijke beslissingen moet nemen. Schakel notificaties uit en plan specifieke tijden in je timebox systeem uit stap 8 om e-mails en telefoongesprekken te beantwoorden (bijvoorbeels net voor je moet gaan eten omdat je dan toch minder focus hebt).
Door afleidingen te verminderen, kan je je concentreren op de belangrijke beslissingen en de negatieve effecten van beslissingsmoeheid verminderen.Beslissingsmoeheid kan leiden tot slechtere keuzes, verminderde zelfbeheersing en een grotere afhankelijkheid van impulsieve keuzes. Door routines te creëren, taken te delegeren en prioriteiten te stellen, kunnen we onze mentale energie bewaren voor de belangrijkste beslissingen. Het is ook belangrijk om aandacht te besteden aan onze lichamelijke gezondheid, zoals lichaamsbeweging en slaap, die ons kunnen helpen bij het nemen van betere beslissingen. Door beslissingsmoeheid te begrijpen en te leren hoe we ermee om kunnen gaan, kunnen we onze besluitvorming verbeteren en de negatieve effecten ervan verminderen.
Related resources
